اثر زمان رسیدگی و شرایط محیطی پس از پراکنش دانه بر خواب و جوانه زنی سلمه تره (chenopodium album l.) و تاج خروس ریشه قرمز (amaranthus retroflexus l)

به منظور ارزیابی اثر زمان برداشت بذر از گیاه مادری در طول فصل رشد و شرایط دمایی متفاوت در هنگام نگه داری بر پویایی خواب بذر سلمه تره (chenopodium album l.) و تاج خروس ریشه قرمز (amaranthus retroflexus l.) پژوهشی در سال 1391 در آزمایشگاه علوم علف های هرز پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران انجام شد. بذر هر یک از گونه ها پس از رسیدگی در سه ماه مرداد، شهریور و مهر از بوته مادری جدا شدند. این بذرها درون گلدان هایی با محتوای رطوبتی 1- بار قرار گرفتند. سپس گلدان ها در دماهای 5، 10، 20 و 30 درجه سانتی گراد و داخل ژرمیناتور نگه داری شدند. پس از سپری شدن مدت زمان 40 روز از نگه داری بذرها در شرایط مذکور آزمون جوانه زنی در دماهای 15، 20، 25، 30 و 35 درجه سانتی گراد و نور و تاریکی انجام شد. تعداد دفعات انجام آزمون جوانه زنی 4 مرتبه و به طور کلی زمان نگه داری بذرها 160 روز بود. نتایج آزمایش نشان داد که الگوی جوانه زنی در بذرهای سه ماه در دو گونه با یکدیگر تفاوت داشتند، به گونه ای که برای سلمه تره در شهریور و برای بذرهای تاج خروس در مرداد بیشترین درصد جوانه زنی مشاهده شد. هم چنین پاسخ جوانه زنی بذرها پس از تجربه شرایط نگه داری دچار تغییراتی شد که متأثر از زمان برداشت بذر، دما و مدت زمان نگه داری بود. این تغییرات با توجه به دماهای در نظر گرفته شده در این آزمایش بیشتر در جهت کاهش سطح خواب و افزایش میزان جوانه زنی بودند. نگه داری بذرهای سلمه تره در دمای 10 و سپس 5 درجه سانتی گراد بالاترین میزان جوانه زنی را در پی داشته، بنابراین این دو دما موجب کاهش سطح خواب در بذرهای سلمه تره شده اند. در دمای 20 درجه سانتی گراد کمترین جوانه زنی بذرهای سلمه تره را می توان مشاهده کرد. در تاج خروس ریشه قرمز نیز دمای 10 و پس از آن 20 درجه سانتی گراد سبب انجام درصد بالای جوانه زنی شده اند. در این گونه به نظر می رسد هر یک از چهار دمای انبارداری موجب کاهش سطح خواب شده اند. در ارتباط با مدت زمان نگه داری، در سلمه تره 160 روز و در تاج خروس 120 و 160 روز درصد بالایی از بذور را قادر به انجام جوانه زنی کرد. دمای 20 درجه سانتی گراد در زمان انجام آزمون جوانه زنی بهترین شرایط را برای حصول درصد جوانه زنی بالا در بذرهای سلمه تره فراهم ساخت. در دماهای 30 و 35 درجه سانتی گراد کمترین میزان جوانه زنی در بذرهای این گونه صورت گرفت. در تاج خروس به ترتیب در دماهای 30 و 35 درجه بالاترین و در دماهای 20 و 15 درجه سانتی گراد کمترین میزان جوانه زنی انجام شده است. هر دو گونه مورد مطالعه در تیمار نوری جوانه زنی بیشتری در مقایسه با تیمار تاریکی نشان دادند.